Retinopatia cukrzycowa jest najczęstszą przyczyną utraty wzroku pomiędzy 20 a 65 rokiem życia. Głównymi czynnikami ryzyka wystąpienia retinopatii cukrzycowej są:

• czas trwania cukrzycy (prawdopodobieństwo występowania retinopatii po 10 latach trwania choroby wynosi 50%, po 30 latach wynosi 90%. Bardzo ważne jest jednak badanie okulistyczne zaraz po rozpoznaniu, gdyż 5% pacjentów ma retinopatię już na etapie rozpoznania (czyli chorowało przez lata bez świadomości),

• prawidłowa kontrola choroby (zarówno podawanie leków, jak i dieta),

• inne czynniki wpływające na powstawanie i rozwój retinopatii cukrzycowej: ciąża, nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemia, choroby nerek, niedokrwistość).

​

Upraszczając opis zagadnienia, można powiedzieć, że procesy wewnątrz siatkówki w retinopatii cukrzycowej przebiegają przez:

• mikroangiopatię (zamknięcie drobnych naczyń siatkówki oraz zwiększona ich przepuszczalność. Procesy te prowadzą do powstania obszarów siatkówki bez krążenia krwi oraz do obrzęku siatkówki,

• niedokrwienie siatkówki prowadzi do pobudzenia rozplemu naczyń, krwotoków do siatkówki i do ciała szklistego,

• obrzęk siatkówki prowadzi do znacznego spadku ostrości widzenia.

​

Przebieg retinopatii cukrzycowej w zależności od fazy rozwoju:

• retinopatia cukrzycowa prosta,

• retinopatia cukrzycowa przedproliferacyjna,

• retinopatia cukrzycowa proliferacyjna.

​

Bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na ocenę sytuacji  u pacjenta z retinopatią cukrzycową jest:

• obecność klinicznie znamiennego obrzęku plamki (jest to obrzęk siatkówki centralnej), prowadzący bezpośrednio do pogorszenia ostrości wzroku. Utrzymujący się obrzęk plamki przez okres około pół roku, prowadzi do trwałych uszkodzeń tej części siatkówki. Leczeniem terapia doszklistkowa preparatem antyVEGF Lucentis lub nowszym i dłużej działającym lekiem BEOVU.

• obecność obszarów niedokrwienia w siatkówce. Stan ten można precyzyjnie zaobserwować w najważniejszym badaniu siatkówki w cukrzycy, angiografii fluoresceinowej. Ocena niedokrwienia istotna jest z uwagi na możliwość wystąpienia tego problemu w plamce, ale również z powodu możliwości pobudzenia do rozplemu nieprawidłowych naczyń siatkówki (neowaskularyzacja siatkówkowa). Rosnące naczynia są kruche i szybko prowadzą do krwotoków do gałki ocznej.

• obecność neowaskularyzacji na powierzchni nerwu wzrokowego i przy naczyniach siatkówkowych. Ich obecność nakazuje rozpocząć zabieg panfotokoagulacji (zniszczenia dużej powierzchni siatkówki laserem, w celu zmniejszenia niedokrwienia i zatrzymania nowotwórstwa naczyń).

• obecność licznych wysięków twardych na siatkówce (świadczy o przewlekłym obrzęku i możliwej hiperlipidemii)

​

Czynniki sprzyjające wystąpieniu krwotoku do gałki ocznej w retinopatii cukrzycowej proliferacyjnej:

• intensywna praca fizyczna (zwłaszcza w pochyleniu),

• zbyt niski poziom glikemii,

• uraz gałki ocznej.

Dość często krwotok występuje podczas snu. Trzeba też pamiętać, że ciąża często nasila rozwój retinopatii proliferacyjnej.

​

Angiografia fluoresceinowa jest niezastąpionym badaniem diagnostycznym w retinopatii cukrzycowej. Dzięki niej można zdiagnozować zarówno miejsca nieprawidłowości naczyniowej, obrzęku siatkówki, jak i to, co najważniejsze, obszary niedokrwienia siatkówki i nowotwórstwa siatkówkowego. Pozwala to na realną ocenę sytuacji przed podjęciem leczenia, jak i wdrożenie odpowiedniej terapii i jej oceny w czasie.

W Specjalistycznym Ośrodku Okulistycznym przy Klinice Alfa w Sochaczewie badanie angiograficzne wykonywane jest także w trybie pilnym ("od ręki"). Jednak w przypadku retinopatii cukrzycowej, należy upewnić się, czy jej wykonanie jest konieczne i co najważniejsze, czy jest możliwe w danym momencie choroby. Obecność zbyt dużej ilości krwotoków w ciele szklistym lub na siatkówce, może przesłonić elementy, które warte są oceny. Zalecamy w takim przypadku umówić się na konsultację pilną w celu oceny sytuacji i ewentualnego podjęcia decyzji o pilnym wykonaniu angiografii fluoresceinowej i laseroterapii retinopatii cukrzycowej (tel. kontaktowy dla pilnych przypadków: 664620130).

​

Fotokoagulacja laserowa siatkówki typu "grid" w przewlekłym obrzęku plamki występującym w retinopatii cukrzycowej, ma na celu zmniejszenie obrzęku siatkówki w rejonie plamki (centralnej części siatkówki). W celu kwalifikacji do tego zabiegu należy w wielu przypadkach wykonać badanie diagnostyczne (angiografia fluoresceinowa). W badaniu tym ustalone będzie, czy w obszarze plamki występuje obrzęk, czy też wystąpiło duże niedokrwienie. W przypadku niedokrwienia w obszarze plamki, nie wykonuje się fotokoagulacji tego typu.

​

Fotokoagulacja laserowa typu "panfotokoagulacja" wykonywana jest w etapie retinopatii przedproliferacyjnej i proliferacyjnej. Ma na celu wyłączenie obszarów siatkówki pozbawionych krążenia. Siatkówka taka produkuje hormon wzrostu naczyń, które to stają się powikłań retinopatii proliferacyjnej. Wykonuje się zazwyczaj zabiegi do całkowitego pokrycia powierzchni siatkówki, z wyłączeniem obszaru plamki (centralna część siatkówki odpowiedzialna za widzenie szczegółów).

​

Zastrzyki doszklistkowe preparatu antyVEGF wykonywane są w celu zmniejszenia obrzęku siatkówki w plamce. Iniekcje doszklistkowe mają też swoją drugą funkcję, ponieważ działają podobnie do fotokoagulacji laserowej blokując rozwój neowaskularyzacji. W Klinice Alfa od 9.2020 wykonujemy zabiegi najnowszym preparatem występującym pod nazwą międzynarodową brolicizumab (handlowa: BEOVU).

​

Specjalistyczny Ośrodek Okulistyczny przy Klinice Alfa w Sochaczewie, specjalizuje się od prawie 20 lat w zabiegach wykonywanych u osób w cukrzycy. Wykształciliśmy w tym zakresie kilkudziesięciu młodych okulistów z kilkunastu ośrodków medycznych w kraju. Wykonujemy zarówno badanie angiografię fluoresceinową, jak i zabiegi laserowe oraz iniekcje doszklistkowe antyVEGF.  W przypadkach nagłych wszystkie te procedury wykonywane są w trybie pilnym.

​