Nużeniec (demodex) jest roztoczem, pasożytem wywołującym nużycę. Nużeniec ma około 0,4 mm długości, 4 pary odnóży. Nużeniec żeruje nocą, w dzień wgryza się głębiej w skórę, mieszki włosowe rzęs, gruczoły łojowe. Odżywia się wydzieliną gruczołów łojowych, komórkami nabłonka, osoczem krwi. Są dwa rodzaje nużeńca, demodex folliculorum bytuje w mieszkach włosowych rzęs i brwi (jest częstym powodem przewlekłego zapalenia brzegów powiek, nawracających jęczmieni), demodex brevis umiejscawia się w powiekaowych gruczołach łojowych Maiboma (bywa częstym powodem nawracających gradówek i zespołu suchego oka). Nużyca jest częstym powodem schorzeń dermatologicznych twarzy (trądzika różowatego, łojotokowego zapalenia skóry).

 

Objawy kliniczne są uzależnione od gatunku nużeńca. Demodex folliculorum powoduje przewlekłe zapalenie brzegów powiek, zaczerwienienia. Poruszające  się w torebce rzęsy nużeńce drażnią mechanicznie cebulkę włosową. W miarę wzrostu pasożyta w mieszku może dojść do przemieszczenia podstawy rzęsy i zmiany kierunku jej wzrostu. Pojawia się także świąd, złogi wokół podstawy rzęs oraz nadmierne ich wypadanie.

Z kolei powodowana głównie przez Demodex brevis dysfunkcja gruczołów Meiboma prowadzi do nadmiernego odparowywania filmu łzowego i objawów zespołu suchego oka. Z tego powodu zarażenie nużeńcami często jest traktowane jako reakcja alergiczna.

​

Badanie w kierunku nużeńca wykonuje się, oceniając pod mikroskopem usunięte rzęsy. W Specjalistycznym Ośrodku Okulistycznym przy Klinice Alfa w Sochaczewie opracowaliśmy program terapii nużeńca, obejmujący preparaty gotowe (między innymi Cliradex) oraz maść recepturową. Terapia nużycy jest długotrwała i żmudna.